"Daodejing (道德经)" diğer bir adıyla
"Beşbin Söz" MÖ.6 yüzyılda Çinli bilge Lao Zı tarafından yazılmıştır.
Sözlük anlamı olarak yol, erdem ve metin kelimelerinin birleşmesinden
türemiştir. Metinlerin tam olarak kim tarafından yazıldığı veya derlendiği hala
tartışma konusudur. Rastlanan en eski metin MÖ.4 yüzyıla aittir.
Kitap iki ana bölümden meydana gelmektedir, ilk bölüm erdemler
ikincisi bölüm ise yol olarak adlandırılmıştır ve toplamda 81 kısımdan
oluşmaktadır. Metin aynı zamanda Taoismin dini ve felsefesinin de esas
kaynağıdır. Yasacılık, Konfüçyüsçülük ve Çin Budizmi gibi diğer felsefi akımlar
üzerinde de büyük etkisi olmuştur.
 |
| Lao Tzu |
Daodejing'i anlamak için Taoismin ana ilkelerinden haberdar
olmak gereklidir. Bu nedenle metinlere geçmeden önce Taoismin ile ilgili kısa
bilgi geçeceğim. Taoism sadece felsefi bir akım değil aynı zamanda bir dindir.
Metinlerde sık sık geçen 道 (dao veya tao) doğru yol
anlamına gelir. Taoist okullarda çeşitli ritüellerle Lao Zi'ya, ölümsüzlüğe ve
atalara hürmet gösterilir ve coşku, uzun ömür veya ölümsüzlük kazanmak için
mücadele verilir.
Taoismin ahlak değerleri değişkenlik göstermekle beraber genel
olarak eylemsizlikle eylem, doğallık, sadelik, kendiliğindenlik vurgulanır.
Taoismin üç temel değeri şefkat, itidal ve tevazu olarak sıralanır.
Tao: Tao sözlük anlamı olarak yol
anlamına gelmekle birlikte metin içerisinde anlamı itibariyle kanal, akide,
prensip, çizgi olarak tercüme edilebilir. Taoisme göre doğal, ebedi, isimsiz,
tanımsız ve kendiliğinden olan tek şeydir. O her şeyin başlangıcı ve her şeyin
izlediği rotadır. Kainatın akışı veya varlık zemini olarak da ifade edilmiştir.
O her şeyin özünde mevcuttur.
De: Tao'nun aktif şekli De(Te) olarak
adlandırılmıştır ve erdem, ahlak, şeref anlamlarına gelmektedir. De bireylerin
Tao'yu hayatlarına işlemelerinden oluşan sonuçtur.
Wuwei: Müphem bir terim olan wuwei
Taoismin başlıca ilkelerindendir. Wei bilerek ya da bilmeden yapılan tüm
eylemleri kapsar, wu ise yoksun olma anlamına gelir. Genel anlamı itibariyle
eylemsizlik, harekete geçmeme olarak tercüme edilir. Bazen önüne tekrar wei
getirilerek (wei wuwei) eylemsizlik eylemi gibi paradoksal bir kavram ortaya
çıkar.
Eski Taoist metinlerde, suyun yumuşak tabiatı gereği wuwei suyla
ilişkilendirilmiştir. Taoisme göre evren, kendi kurallarıyla uyumlu bir
şekilde akar gider. Biri arzularını gerçekleştirmeye yöneldiğinde bu uyumu
bozmuş olur. Taoism kişisel istekleri sorun olarak görmez. Ona göre, kişiler
kainatla uyumlu arzular doğurmalıdır. Böylece uyumu bozucu hareketler
engellenmiş olacak ve böylece herhangib bir eyleme bile gerek kalmadan amaca
ulaşılmış olacaktır. Wuwei ilkesiyle bilge insan kendini Tao(yol) ile uyumlu
hale getirmiş olacaktır.
Doğallık(自然): Taoism
bir diğer ana kaidelerindendir. Her varlığın başlangıçta var olan halini ve
Tao'nun esas karakterini ifade etmek için kullanılır. Genellikle doğaçlama ve
yaratıcılıkla özdeşleştirilir. Doğallığı yakalayabilmek için bir kişi kendini
Taoya uydurmalıdır. Bu da içindeki bencilliklerden ve ihtiraslardan kurtulup
sadeliğe yönelmesiyle kazanılabilir.
Doğallık kesilmemiş yalın bir kütük ve oyulmamış bir bloğa benzetilir. Aynı
zamanda bir kişinin özüne dönmesini sembolize eder.
Üç Değer ( Sanbao): Taoismin ana ilkeleridir ve kelime anlamı üç hazine
demektir. Bunlar sırasıyla şefkat, ılımlılık ve tevazudur. Sade, saldırganlıktan uzak bir yaşam sürme olarak tercüme edilir.
Şimdi metinde geçen kısımları sırasıyla okumaya başlayabiliriz.
