Çin yaratılış efsaneleri, dünyanın yaratılışını, dünyayı ve hayatı sembolik efsane ve hayallerle açıklar. Çin mitolojilerinde geçen "evrenin yaratılış efsaneleri ve başlangıcı" "dünyanın ve insanın yaratılış efsanelerinden" daha detaylıdır. Çin yaratılış efsaneleri tek dinlerdeki gibi monolitik, tek parça şeklindeki inançlardan farklılık gösterir; Çin efsaneleri sayısız, bazen birbiriyle çelişkili hikayeler barındırır.
 |
| Yin ve Yang |
Bazı Çin kozmolojik efsaneleri karşılaştırmalı mitolojilerle benzerlik taşırç Örneğin, Çin efsanesindeki kaosla, Pangu'nun cesedinin kopmuş uzuvlarından yaratılma Hawaii efsanesine; Fuxi ve Nüwa kardeş tanrılar Japonya'nın Izanagi ve Izanami tanrılarına; dualistik (karşıtlık, ikilik) anlamına gelen yin yang felsefesi Zerdüşt inancındaki Ahura Mazda ve Angra Mainyu felsefesine benzer. Diğer taraftan, antik Mısır, Mesopotamya ve Yunanlılar dünyanın yaratılışından önce sadece suyun olduğuna inanıyorlarken, Çin inancı sadece gaz ve buharın olduğunu söyler. Anne Birrel (1993:23) Çin mitolojik öykülerinde buharın, maddeyi, zamanı ve boşluğu yöneten kozmik enerjiyi içine aldığını söylemiştir. Bu enerji öyle bir değişime uğrayarak bulutsu buhar dişilik-erkeklik, Yin-Yang, yumuşak-katı vb çift yönlü elementlere dönüşmüştür.
Chuci
M.Ö. 4. yüzyılda yazılmış olan "Tianwen (Semavi Sorular)" bölümünden geçen Chu şarkısı yaratılış efsaneleriyle soru-cevap şeklinde başlar. Birrell (1993:26) bu şarkının Çin mitolojilerine ışık tutan en önemli kaynak olduğunu yazmıştır.
 |
| Chuci metinleri |
"Kim uzakların ve maddelerin başlangıcı hikayesinden pay alabilmiştir? Gök yukarı toprak aşağı geçmeden önce nasıl bilebiliriz her şeyin aynı olduğunu? Kim ışıkla karanlığın birbirinden ayrılmadığı o kasvetli zamanları kavrayabilir ki? Muğlak formları hakkında nasıl bilebiliriz? Karanlık ve aydınlığın ne tür bir madde olduğunu nasıl anlayabiliriz?Yin ve Yang nasıl bir araya geldi, kökeni neresi, nasıl oldu da her şeyi zıtlıklarla oluşturdular? Hnagi birimizin pusulası dokuz kat göğü gösterebilir? Bu kimin eseri ve nasıl yaptı? Göğün tavanı nereye sabitlendi? Sekiz Sütun gökle nerede buluşuyor ve onlar neden güneydoğuda çok kısa kaldılar? Göğün dokuz kısmı nereye kadar uzanıyor ve nerede birleşiyorlar? Baş ve üç kısımları sayıca çok olmalı ama sayısını kim bilebilir? Cennet, hareketlerini nasıl koordine ediyor? Oniki Ev nerede bölünmüş? Güneş ve ay nasıl oluyorda seyrini hiç şaşırmıyor ve yıldızlar hep aynı yerde sabit kalabiliyor? (Hawkes 1985:127)
Birrell (1993:27) Semavi Sorular bölümünün parlak bir dünya resmi sunduğundan bahseder. Baş sebep veya yaratıcıdan bahsetmez. Başlangıçta birbirinin zıddı olan iki kuvvetin, şekilsiz bir uzaydaki puslu gazdan yaratıcı bir gücü doğurduğunu anlatır. Bu iki güç gizemli bir şekilde değişime uğrayarak dünyayı ve içindekileri meydana getirmiştir.
Daodejing
Yine M.Ö. 4. yüzyılda yazılmış olan Daodejing daha az mitolojik bir yaratılış hikayesinden bahseder.
 |
| Lao Tzu |
"Şekilsiz ama tam bir şey vardı, cennetten ve dünyadan önce doğan biri; sessiz, biçimsiz ve sabit bir şekilde tek başına duran biri. Onu cennetin ve dünyanın annesi olarak görebiliriz. Onun ismini bilmiyorum, onu "Yol (Dao)" olarak görüyorum. (Mair 1990:90)
Yol bütünlüğü, bütünlük ikiliği, ikilik üçlüğe bölündü; üçlük sayısızlız varlığa bölündü. Sayısız varlığın her biri arkasında Yin, bağrında da Yang taşır. Onlar zıtlıkları karşıt güçlerle nötralize ederek uyumu yakalarlar. (Mair 1990:90)
Daha sonraki Taoistler Dao'yu "Yol", şekilsiz Wuji'yi de "Ucu olmayan"; bütün Taiji'yi "Büyük Uç"; yin ve yang'ı da "Cennet ve Dünya" olarak nitelendirmişlerdir.
Girardot (176:300) Daodejing'in Dao üzerinden yaptığı çağrışımların eski mitolojileri andığını bilmeksizin anlamanın mümkün olmayacağını söylemiştir.
Not: Daodejing hakkında daha ayrıntılı bilgi için: http://cingundeminden.blogspot.com/2013/12/dao-de-jing-tao-te-ching.html
Taiyi Shengshui
M.Ö. 3 veya 4. yüzyılda yazılmış olan Taiyi Shengshui "Büyük kişi suyu doğurdu", yakın bir zamanda bulunan Taoist metinlerde alternatif efsane olmasına rağmen tartışmalar devam etmektedir.
Daoyuan
Kelime anlamı Tao'nun Kökeni demek olan Daoyuan metinleri 1973 yılında M.Ö.168 yılına ait olan bir anıttan çıkarılmıştır. Bu metnin de Chuci gibi M.Ö. 4. yüzyıla ait olduğu ve aynı bölgeden çıktığı tahmin edilmektedir. Bu efsane dünyanın ve insanların şekilsiz bulanık bir buhardan geldiğini söyler. Birrell(1993:28) bu efsanenin de "her şey en başta bir bütündü" düşüncesiyle modern yerçekimsel tekillik ilkesinin ne kadar benzeştiğine dikkat çeker.
(Not: Kur'an'da Enbiya Suresi 73/30 ayetinde "İnkar edenler, göklerle yer bitişik halde iken bizim, onları birbirinden kopardığımızı ve her canlı şeyi sudan yarattığımızı görüp düşünmezler mi? Yine de inanmazlar mı?
"Sonsuzluğun başlangıcında her şey boşluk gibiydi. Boşluk ve "O"na benzer ve "O"nun yanındaydı. Karanlık ve aydınlık arasında hiçbir fark yoktu, Tao belirleyici özellikleri olmasa da özerkti. On bin maddenin hepsi istisnasız ondan gelmiştir. Tao(yol) büyük ve evrenseldir ama aynı zamanda şekilsiz ve adsızdır. (Jan 1977:75)
(devam edecek...)
