Çin dili aynı hecelere farklı tonlar vererek farklı anlamlar türetmek üzerine kurulu bir dildir. Örneğin qing dediğinizde, verdiğiniz tona, kendisinden sonra veya önce gelen heceye veya onu ifade eden karaktere göre anlam kazanır. Yani "qing" kelimesi ağzınızdan çıktığında rica etmek,temiz, güneşli, hafif, net, olay vb. anlamlara gelir. Bu yüzden Çincede kelimeleri doğru tonda söylemek hayati önem taşır. Bildiğiniz gibi Çin çok geniş bir coğrafyaya yayılmış 1.4 milyar nüfuslu bir ülkedir. Böyle büyük bir ülkenin farklı bölgelerinde birbirinden farklı lehçeler ortaya çıkmıştır. Bazı dilbilimciler bunların aynı dil grubuna ait farklı diller olarak ele alınması gerektiğini savunmaktadırlar. Çin'de şu an yaygın olarak kullanılan 7 lehçe vardır. Bunlar "Mandarin, Wu, Yue, Min, Xiang, Hakka, Gan" dir. Bir kuzeyli ve bir güneyli kendi lehçelerinde konuştukları zaman birbirleriyle anlaşmaları imkansızdır. Gramer yapıları aynı olmasına rağmen sözcüklerin telaffuz ve tonlamaları tamamen farklı olabilmektedir.Karışıklıkları önlemek ve ortak bir lehçe benimsemek amacıyla Mandarin Çincesi (Putonghua) resmi lehçe olarak esas alınmıştır. Singapur'un dört resmi lehçesinden birisi de Mandarin Çincesi'dir.
Çince komşu ülkeleri de tarih boyunca etkilemiştir. Kuzey Vietnam M.Ö 111 yılında fethedilmiş ve 2000 yıl Çin hükümranlığı altında kalmıştır. Çok uzun sürmese de Kuzey Kore M.Ö. 1. yüzyılda Çin'in kontrolü altına almıştır. Çin Budizmi 2.ve 5. yüzyıllarda Doğu Asya'ya Çince metinlerini de beraberinde götürerek yayılmıştır. Japonya, Kore ve Vietnamdaki bazı okullar birbirleriyle Çince yazışarak haberlemişlerdir. Bu milletler Çin yazı sistemini kullanmalarına karşın kelimeleri kendi dillerinde seslendirmişlerdir ki buna Sino-Xenic telaffuz denir. Buna rağmen Çince'den bu dillere geçen kelimeler olmuş ve bu durum Kore dilindeki sesli uyumunun bozulmasına yol açmıştır.
ÇİN YAZI SİSTEMİ
Çincede alfabe dediğimiz sistem yerine sayıları 80 bini bulan karakter(im) vardır. Bu sistem eski Mısırlıların kullandığı hiyeroglif yazı sisteminin gelişmiş varsiyonudur. Bu 80 bin karakterin büyük çoğunluğu günümüzde kullanılmamakyadır. Ortalama bir Çinli 4-5 bin karakter kadar ancak bilir. Gazete okumak için 3 bin karakter bilmek kafidir. Eğitim seviyesi arttıkça bu sayı da artar. Bir profesör 10 bin kelimeye hakimdir.
Çinliler aynı zamanda pinyin (拼音) adı verilen latin harfleri sistemini de kullanırlar. Bu Çince karakterlerin okunuşunu öğrenmek, yabancılar için tonlamayı doğru yapabilmek ve dijital aletlere Çince karakter girişi yapabilmek için gereklidir. Bilgisayarlarda Çince harfler basit bir yazılım (örneğin sogou veya google pinyin) sayesinde yapılır.
Çince
karakter
|
Pinyin
|
Ton
|
Anlam
|
轻
|
Devam eden
|
Hafif
|
|
清
|
Devam eden
|
Temiz, net
|
|
青
|
Devam eden
|
Yeşil
|
|
倾
|
qīng
|
Devam eden
|
Dökmek
|
晴
|
Yükselen
|
(hava) temiz
|
|
氢
|
Yükselen
|
Hidrojen
|
|
情
|
Yükselip alçalan
|
His, sevgi
|
|
请
|
Yükselip alçalan
|
Rica etmek
|
|
庆
|
Alçalan
|
kutlamak
|
Çinlilere ait ilk yazılar Shang Hanedanlığı dönemi M.Ö. 11-13. yüzyıla ait kemikler üzerinde kehanet yazıları bulunmuştur. Bu yazılar yukarıdan aşağıya ve sağdan sola doğru yazılmıştır.
Çin diliyle ilgili merak edilen bir diğer soru Japonca'yla benzerliğidir. Kıyaslama yaparsak Japonca sondan eklemeli diller grubuna girdiği için Çince'den ziyade Türkçe'yle benzerlik göstermektedir. Japonca ile Çince birbirinden apayrı iki dildir. Fakat eskiden Japonlar Çin yazı sistemini kullanıyorlardı. Yani Türklerin eskiden Arap alfabesini kullanması ama Türkçe konuşması gibi. Japonların şu an kullandıkları iki adet alfabe vardır: biri Kanji dedilen eski Çin yazı sistemi diğeri kana adı verilen ve kendi geliştirdikleri alfabe. Güney Kore'de de Hanja olarak adlandırılan eski Çin yazı sisteminin kullanımı git gide azalmaktadır.
DUYGU AKIN
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder